Karma…

Dinsdag is één van de 3 slachtoffers van de brandende tankwagens bezweken aan zijn verwondingen, degene die de motorking bestuurde.
Niettegenstaande ik wéét dat het hospitaal van Dr. Naizar het brandwordencentrum Nederoverheembeek niet is, en de verzorging slechts bestaat uit wat oplapwerk met de heel bescheiden middelen die hij heeft in combinatie met veel bidden, werd ik er toch heel stil van.
“Karma!”, zei een lezeres, wanneer ik haar de dag nadien toevallig tegenkwam en haar het droevige nieuws meldde.  Goedbedoeld uiteraard, maar op dat moment had dit woord het effect op mij van de rode lap op de stier, met trillende neusvleugels en al.
Gezien ik nu ook niet zóveel lezers heb en ik mijn lezersbestand liever zou zien uitbreiden dan inkrimpen, hield ik mijn frustratie binnen de intimiteit van mijn brein dat op dat moment FUK KARMA in koeien van fluoletters op mijn geestelijk beeldscherm projecteerde.  De C stond er wel degelijk bij geprojecteerd, maar ik wil via dit blog niet in zoekmachines en google-constructies terecht komen waar ik niet hoor.

Het spreekt voor zich dat we diefstal nooit kunnen en mogen goedpraten.
Maar in deze context mogen we misschien het begrip diefstal wel even definiëren, nuanceren, fileren…?
Er is een verschil tussen stelen van ‘iemand’ en stelen van een multinational die bestaat uit een raad van bestuur en aandeelhouders en die verder geen enkele verbondenheid oproept met een menselijk wezen, laat staan een menselijk gezicht.  De gedupeerde is een merknaam die zich overal ter wereld laat herkennen en dus automatisch met enorme rijkdom en welvaart wordt geassocieerd.

Neem daarbij dat toen er in 2007 (of 2008?) net voor de kust van Ghana een oliebron werd gevonden, de Ghanezen dat beschouwden als ‘hun’ olie, Ghana is immers ‘hun’ land. Ik was daar toen het grote nieuws kwam en ik herinner me hoe iedereen op straat danste van geluk: voorgoed uit de armoede, daar waren ze van overtuigd, want kijk eens naar de Saoudi’s!
Een paar jaar later kwam de domper, want Ghana kon de olie niet ontginnen en de exploitatie werd uit handen gegeven.

En dan is er ook het geïnstitutionaliseerde aan de diefstal, of het systematische en de manier waarop die op poten is gezet door zoveel betrokken partijen.  Want aan het einde van de rit krijgt de afnemer of de klant uiteraard niet minder diesel!  Nee, de fraude gebeurt al bij het vullen van de tankwagens: wie tankt, vult voorbij de toelaatbare vullingsgrens en neemt dus ook al eerst en vooral zijn percentje.  De chauffeurs zijn ook op de hoogte en pikken ook een graantje mee om het toe te laten.  Zelfs nu, een week na de brand en een dode en 2 zwaargewonden later, gaat de business alweer gewoon door!

Vervolgens heb ik nog een bedenking die ik – in tegenstelling tot al het bovenvermelde – niet kan hard maken: ik verdenk er de Shell’s en de Total’s en Co van dat ook zij volkomen op de hoogte zijn van de systematische diefstal, maar het oogluikend toelaten omdat het in hun voordeel is!  Ongetwijfeld beseffen zij maar al te goed het belang van een bevolking die op de een of andere manier wat hoop koestert en mogelijkheden ziet, vooral daar waar ze dagelijks aanwezig zijn. Die fraude toelaten, kost hen een peulenschil met wat ze zouden betalen aan bv. rechtvaardige belastingen, doorvoer- en opslagtaksen en vooral aan veilige en beveiligde opslagplaatsen.

Maar laat ons het begrip diefstal verder uitkleden, want taal is toch zo wonderbaarlijk en flexibel:  alles wat multinationals wereldwijd verbruiken, claimen, ruilen en ja, zelfs ‘kopen’ aan grondstoffen, water en schone lucht dat het planetaire ecosysteem uitput en vernielt, onze democratieën op de helling zet en zelfs ons voortbestaan bedreigt, noemen we geen diefstal maar ondernemen!

Vervolgens fluisterde mijn ongetwijfeld verwrongen geest nog dit in:
als jij op zo’n plaats op aarde geboren zou zijn,  ongeletterd, ongeschoold, je hebt kinderen die je eten moet geven en naar school wil sturen, geen job, geen kansen, overleven is de dagelijkse limit, dan zou je je – gezien je ondernemende aard – misschien ook wel aan dit lucratieve handeltje vergrepen hebben…

Rest in Peace Motorking man en wees gerust, ’t was geen karma, ’t was gewoon brute brute pech in combinatie met je gulzigheid die ik hierboven heb proberen te verantwoorden.

Dromen in Ghana!

Tijdens het avondeten zagen we enkele donkere gedaantes tegen een al even donkere achtergrond in de weer met het op- en afladen van bidons op een motorking (= 3-wielige motor met laadbak).  Volle bidons met gestolen diesel uit de talrijke geparkeerde tankwagens werden met vereende krachten over de muur getild.
“Je zou eens het huis moeten zien dat één van die kerels al heeft kunnen bouwen”, zei Fuzzy half mijmerend, “… en onlangs trouwde hij al een 2de vrouw!”
Iedere cultuur heeft zo zijn standaarden waarin rijkdom en welvaart uitgedrukt worden.

Enkele jaren geleden had Fuzzy onder mijn impuls een soort actiegroep opgericht, ivm de veiligheid van de bewoners rond de oliedepot.  Er staan nl. 3 immens grote cylinders voor olieopslag op zo’n 50m van zijn uiterst nederige woonkern en tientallen tankwagens parkeren er dag en nacht nog net niet naast zijn bed.
Veel had het protest niet uitgehaald, Fuzzy stond eigenlijk zo goed als alleen, want niemand had oren naar het potentiële gevaar.  Buipe lééft nl. ook van de bescheiden handel die de opslag- en parkeerplaats met zich meebrengt. De grote bazen, Shell en Total en Co, had Fuzzy zelfs niet te spreken gekregen.  Eén of andere aangestelde had hem gepaaid als een klein ventje met “we gaan dan wel ne keer uwen auto goed volkippen”. Einde verhaal.

Keuken van Fuzzy’s vrouw (voor de droom)

Terwijl we de dieven op een boogscheut van ons, schimmig zagen zwoegen, wat gefluister of een fluitsignaaltje opvangend, maakte ik een opmerking dat dit toch wel verdomde gevaarlijk is hoe iedereen zo maar bij die tankwagens kan.
“Dat zijn echte bommen, Fuzzy!  Die dieven zijn totaal onbekwaam om met zo’n grootschalige olieopslag om te gaan!”
Ik dacht aan allerlei regels die in acht te nemen zijn – waarom mogen tanktrucks bij ons bijvoorbeeld niet in de Kennedytunnel?  Overigens de hitte alleen al – we haalden zelfs ’s avonds in het donker nog vlotjes de 39°C.
“En dan zijn er nog aspecten zoals luchtverplaatsing en zo die misschien een rol kunnen spelen”, diepte ik mijn heel bescheiden fysicakennis van het middelbaar op.

Twee weken later liet Fuzzy me weten dat hij een vreselijke droom had gehad waarin zijn huis en zijn buurt in lichterlaaie stond. Hij was totaal overstuur en had prompt de rieten keuken van zijn vrouw, die ik daar 10 jaar geleden heb weten bouwen,  afgebroken en laten vervangen door een zinkplaten afdak.

De nieuwe keuken van Fuzzy’s vrouw (na de droom)

Alle vrouwen die in de buurt hun eten bereidden, moesten van hem nog diezelfde dag verhuizen naar de achterkant van de woonkern, dus weg van de tankwagens. De vrouwen hadden hem uitgemaakt dat hij gek was geworden en weigerden te doen wat hij zei.  Hij had voet bij stuk gehouden – dat kan hij!-  en hen gedwongen met hun vuurtjes en potten en pannen te verhuizen.
Terwijl hij zijn beklag deed aan de telefoon voelde ik me enigszins schuldig dat ik dat potentiële gevaar zo plastisch benoemd had, met als resultaat dat hij zo’n heftige angstdroom had doorgemaakt, dacht ik.
“Ik ken mijn dromen” zei Fuzzy, ” ze komen vaak uit!”

En nog eens 2 weken later, vorige vrijdag dus, had ik Fuzzy aan de lijn terwijl hij met vrouw en kinderen en de hele buurt op de vlucht was terwijl de één na de andere tankwagen in brand schoot. “Please pray“, hijgde hij door de telefoon.
Er is geen brandweer in Buipe –  er is er ooit één geweest, maar die is niet langer operatief.  Ook de rest van het verhaal is zo Ghanees al maar kan:  de brand werd gesignaleerd rond 19u en rond 22u kwam de eerste brandweerauto aangepuft vanuit Tamale (100km verderop) en vervolgens één vanuit Damango (80km).  Beide brandweerauto’s hadden eerst nog volgetankt moeten worden met zowel bluswater als met diesel!

Terwijl Fuzzy die avond iedereen in veiligheid bracht, beschouwden ze hem als God zelf: je droom, je droom, riepen zijn buren vol ontzag!
De dag erna, toen de rust teruggekeerd was en de schade te overzien, begonnen de geesten zich te keren: ze verweten hem dat hij een heks was, omdat hij de brand in zijn droom had gezien.

 

Naaiatelier in de steigers

Dit voorjaar starten we het naaiatelier op.
Het concept in het kort:
– 5 naaimachines (4 elektrische en 1 mechanische)
– 5 wat ze ginds ‘drop-out’ meisjes noemen: school lukt niet, werk is er niet, thuis is geen goeie optie, vaak tienermoeder…
– 1 begeleidster/lesgeefster snit en naad
– herbruikbare stoffen draagtasjes stikken uit de rollen stoffen die we in de containers vervoerd hebben tussen o.a. de ziekenhuisbedden en het voetbalgerief.
– de tasjes worden aangeboden in de talrijke ‘winkeltjes’ in Buipe ter vervanging van de plastiek tasjes.

Context.
Alles, werkelijk àlles wat men koopt wordt in een zwart plastieken draagtas gestopt.
Dus ook een blikje vis, een brood, een fles water, een zakje (jawel zàkje) thee, een ui, een tomaat…
Merkwaardig hoe onzichtbaar ieder zijn/haar winkelwaar is, vooral als je vergelijkt met hoe wij hier onze winkelkar de supermarkt uit schuiven, het aangekochte eten en andere spullen open en bloot uitgestald voor iedereen.
Volgens mij heeft dit te maken met de cultuur, of liever overblijfselen van de cultuur.
Er heerst(te) in Ghana (en waarschijnlijk in heel Afrika) een soort deelcultuur of deeleconomie avant la lettre : de grens tussen wat van mij en wat van jou is, is veel vager dan in onze Westerse samenleving.  Meer zelfs: als je merkt dat een ander iets heeft dat jij graag zou hebben, dan kan je ongegeneerd zeggen: geef dat aan mij!  En nòg erger – althans voor ons, verstokte, westerse individualisten!-  in sommige situaties is men verplicht om het nog te geven ook! (familiale hiërarchie, stammenhiërarchie, of gewoon sociale verplichting).

Toen ik nog bij Bernasco in Kintampo woonde, bracht een voorname dame waar ik in Buipe bevriend mee was geraakt, me een kort bezoekje:  ze was onderweg van Accra naar Buipe en passeerde langs ons huis.  Ik stelde haar voor aan Bernasco, mijn landlord, en na wat small talk maakte ze zich weer klaar om te vertrekken.  Ze wees naar zijn boom en wou die plukrijpe papaya’s, zei ze. Als een mak schaap nam Bernasco een lange stok en liet de papaya’s behendig op de grond donderen.  Die ook zei ze, en die daar ook, en daar nog één, commandeerde ze schaamteloos. De boom was nu kaal en ons fruitontbijt voor deze en volgende week verdwenen.
Na haar vertrek bood ik Bernasco mijn excuses aan voor haar gedrag, zij was immers mijn gaste. Bernasco begreep mijn excuses totààl niet: als zij die papaya’s nodig heeft, is het toch maar normaal dat ze ze meegenomen heeft, zei hij.  Rare jongens, die Ghanezen!

Maar terug naar de plastiek zakjes en de deeleconomie!
Culturele, sociale en morele voorschriften, gebruiken, verplichtingen en wetten creëren altijd vanzelf hun vluchtwegen, ontsnappingsroutes en achterpoortjes.
Om te vermijden dat winkelwaar ‘afgevraagd‘ wordt, stopt men altijd alles in een ondoorzichtige zwarte plastieken zak, zodat een ander niet kan zien wat iemand gekocht heeft.  Vooral in de steden leven de mensen al veel meer individualistisch en is er van ‘afvragen‘ of opeisen veel minder sprake.  Maar het gebruik van wegstoppen blijft natuurlijk.
Enfin, dat is mijn verklaring: het resultaat is hoe dan ook een stortvloed aan plastiek overal.  Al moet ik zeggen dat er ook hergebruik is:  om de aanmaak van het vuur waarop men kookt te vergemakkelijken, propt men zo’n zak tussen de houtskoolbrokken!!  Ook als men yam of plantain kookt, dekt men de pot af met een plastiek zak!  Allemaal heel ‘gezond’ hergebruik dus!!

Maar het project heeft nog een doel: de meisjes gaan niet alleen de zakjes stikken, ze gaan ze ook zelf verkopen en de boekhouding bijhouden. Dit wordt een zeer grote uitdaging, waarover volgende keer, volgend jaar dus, meer!

Nog een mooi eindejaar en alle goeds voor 2020!
Christine

En de winnaar is… Robben, mijn Afrikaanse zoon!

Ja, ik weet het, ik klink al eens wat vermoeid in mijn blogposts.
En soms bèn ik ook een beetje moe:  de tradities, de taboes, de ongelijkheid, de corruptie…
Daarbij komt dat, wat we “shrinking space” noemen, een verschijnsel dat wereldwijd de kop opsteekt, ook in Ghana van toepassing lijkt.  Zo werd me in situaties waarin ik getuige was van corruptie ten zeerste afgeraden fotootjes te nemen.  Koppen kunnen rollen, jobs kunnen sneuvelen, postjes kunnen kantelen…
Hoe dichter ik bij het machtsapparaat geraak, hoe interessanter het wordt voor samenwerking en ondersteuning van onze projecten: onze impact vergroot aanzienlijk, evenals de kansen op ècht duurzame verandering. Daarnaast ben ik in de gelegenheid om mijn interesse voor macht(mechanismen) en mensenrechten uit te diepen.  De ongeschreven regel is echter dat ik de potjes gesloten hou, wil ik mijn moeizaam verworven positie behouden.
Dit voelt als een evenwichtsoefening op een slap koord dat opgehangen is tussen emotie en verstand, tussen strategie en integriteit.
Want je kijkt nooit naast die duizenden, miljoenen stakkerds die dagelijks ploeteren voor hun boterham (of liever: fufu, banku, kinkey, TZ…) , en die zich laten paaien met holle beloftes en wat kleingeld.  Zo fier en uitgelaten dat ze zijn om me te vertellen hoe zìjzelf  (de credits gaan uiteraard naar hun populistische leiders, hun priesters en imams)  voorkomen hebben dat hun president de wet zou ondertekenen* die homoseksualiteit niet langer strafbaar maakt!
Ze hebben een structureel tekort aan onderwijs en medische zorg, wat maakt dat ze maar blijven vasthaken in tradities en geloof.  Ze krijgen onredelijk grote aantallen kinderen in de hoop dat er één briljant genie zal tussen zitten die hen en de hele familie uit de armoede tilt.  Het woord geboortebeperking is een taboe.
“Stel je voor dat jouw ouders aan geboortebeperking gedaan hadden, dan was jij er niet!”
overtuigen ze me. Tja, filosofisch zijn ze wel!
Onlangs werd in alle scholen van de regio door de overheid medicijnen bedeeld tegen bilharzia**. Het project werd heel zorgvuldig gemonitord: aantallen en namen van de lln. pers klas/school, gender, leeftijd, aantal pillen, vragenlijsten, data etc. Bij de evaluatie viel het op dat veel meisjes niet stonden aangevinkt: ze hadden de pillen niet ingenomen.  Een van de vragen was nl.: “Heb je bloed vastgesteld in je urine?” (één van de mogelijke symptomen van bilharzia).  Voor een of andere ouder (of leerkracht?) was dit een aanwijzing dat de organisatie die de medicijnen uitdeelde in werkelijkheid wou achterhalen of de meisjes al geslachtsrijp waren (bloed in de urine!) en dat de pillen maar één doel hadden:  hen onvruchtbaar te maken!  Zo’n gerucht wordt dan in een minimum van tijd voor waar aangenomen en over de hele regio verspreid.

Dus ja inderdaad, soms ben ik wel eens een beetje moe 😉
Maar laat me vooral het hele goeie nieuws melden:

Fier op onze jongen!

Robben Asare, één van mijn Ghanese zonen, heeft vorige week de prijs gewonnen van beste boslandbouwer van Ghana!  Boslandbouw (agro-forestry) is het combineren van de aanplant van (economische) bomen met landbouw.  We hebben interessante plannen in de pipeline zitten:  naast water wordt nl. ook voldoende voedsel hoe langer hoe meer een uitdaging ten gevolge van de klimaatverandering.
Helaas grepen we net naast een SDG subsidie om in de 153 scholen van Central Gonja in totaal 10.000 mangobomen te planten!  Hoe dan ook, deze jongen is zo gedreven, heeft zoveel pit en brains, dat we er wel iets op vinden tegen het volgende plantseizoen.
Laat het me zo zeggen: velen noemen zich mijn zoon – onlangs heeft er nog één zichzelf aan mijn contactpersonen in mijn gsm toegevoegd met de naam “Abass My New Son”, kwestie dat ik hem niet zou vergeten – en meestal frons ik dan even.  Maar op Robben ben ik  fier dat hij mijn zoon is. 🙂

Een warme eindejaarsgroet,
Christine

* In 2017 kondigde de huidige president aan dat ze niet anders zouden kunnen dan homoseksualiteit uit het strafwet halen. Een jaar later trok hij zijn voorstel in. Volgens velen de enige goeie beslissing als hij in leven wou blijven…
** De studenten kunnen bilharzia krijgen door water uit de poelen te drinken en/of zich ermee te wassen. Het water is besmet met larven die zich in het lichaam tot wormen ontwikkelen en heel ziek maken. De ziekte komt veel voor.

Stront aan de knikker

Vanochtend vroeg belde Fuzzy me op.
De Damba, het jaarlijkse grote culturele feest van de Gonja’s is voorbij meldde hij en het was fantastisch!
Met duizenden en duizenden kwamen ze afgezakt naar het meerdaagse festival.  Ook massa’s belangrijke personen – die uiteraard allemaal in Accra huizen, want wie die het zich kan permitteren, wil nu in zo’n gat wonen? – waren aanwezig, waaronder de vice-president van Ghana en ook enkele ministers.
Gezien ik een niet onbelangrijke development partner ben voor de regio, was ik ook weer uitgenodigd.  Op het moment dat ik mijn verblijf plande, kon Chief Jinapor II echter nog niet zeggen wanneer precies in november de Damba zou plaatsvinden.
Hij gaf de week van 11 november aan. Uiteindelijk bleek dat de Damba zou starten nadat ik vertrokken was!
Chief kon er niet mee lachen: meteen degradeerde hij zijn staf tot een stel onbenullen die gesjoemeld hadden met de datums.
Hier ronduit zeggen, dat ik blij was niet te hoeven deelnemen aan de feestvreugde, kan ik niet maken.  Die mannen hebben al meermaals een vertaalapp op mijn blogposts los gelaten en dan mocht ik het gaan uitleggen…
Dus, wat heb ik het gemist! De speeches, de dansen, ook het zelf verplicht damba-dansen (een soort dansen als een eend met je hoofd vooruit en achteruit, een marteling voor je nek), de massa’s geld die toeschouwers naar je toegooien terwijl je danst en er meerdere uitzinnige trommelaars tegen je lijf plakken die je trommelvliezen haast doen springen, de speech die ik zelf zou moeten gegeven hebben, de eindeloze rij handen schudden, het urenlang dragen van mijn lokale opsmuk in de verschroeiende hitte…
Volgend jaar ben ik er zeker opnieuw bij!  In West-Vlaanderen zeggen we: grat wie zin ooft doetter tegen ton zjièr? (Vertaal dit maar eens, App!)
😉

Momenteel hebben we heel wat in de (Afrikaanse) pipeline zitten en Fuzzy is cruciaal en onontbeerlijk voor de opvolging van alles wat we proberen te realiseren.  Vandaar dat we heel regelmatig bellen als ik terug in België ben. Helaas moesten we vanochtend, na zijn relaas over de Damba, snel afsluiten.
Hij moest dringend naar een schooltje dat we onlangs samen hebben bezocht, net buiten Buipe.  Iemand had nl. zijn behoefte gedaan in één van de schamele klaslokalen.  Dit is een groot taboe: iemand die zich ontlast onder een dak of in een kamer, doet dat nl. als onderdeel van een voodoo ritueel. De hele school is nu dus vervloekt en er wacht nog enkel dood en verderf.

Het schamele schooltje

De directeur en de leerkrachten zijn al dagen niet komen opdagen uit angst; de kinderen zwerven doelloos en zonder enig toezicht rond.
Fuzzy is gisteren alle leerkrachten en de directeur bij hen thuis gaan opzoeken. Ter motivatie heeft hij hen verteld hoe ook hij en ik vervloekt geworden zijn in de tijd van de ziekenhuisbedden.  Want bleek dat de meeste rituelen tegen ons in dat welbepaald dorpje hadden plaats gevonden: ze hebben daar nl. de begerenswaardige reputatie over de meest krachtige juju te beschikken!
“En je ziet dat wij toch ook nog leven!”, had Fuzzy hen proberen te overtuigen.
Bij momenten amper, had ik gedacht 😉
Maar vanochtend moest hij dus opnieuw de weg op om hen ook vandaag uit hun huizen te halen, hen te helpen achterhalen wie die drol heeft gedraaid en waarom, en vooral dat de school weer opstart.
“Fuzzy, kun  je niet zeggen dat één van de kinderen misschien diarree had en het niet kon ophouden, waarvoor die ontlasting in de klas terecht gekomen is?  En natuurlijk dat niemand zal zeggen dat hij of zij het gedaan heeft, want die riskeert zo’n zware straf  voor haar/hem en zijn hele familie…”

De directeur in zijn bureau.

“Diarree…??  Oh, wat een briljant idee!” riep Fuzzy, “dàt is hoe ik het ga aanpakken… .  Wonderbaar, Allah is toch zò groot!”

Begrijp je nu waarom iedereen die middelen en aanzien verworven heeft, uit de streek wegtrekt en zich gaat settelen in Accra om dan ééns per jaar naar de Damba te komen om handen te schudden, beloftevolle speeches af te steken en een pak biljetten rond te strooien, om dan weer snel in hun geparfumeerde met airco uitgeruste 4×4 te stappen richting beschaving?

Nog even voor het opstijgen

Beste mensen,

Jullie hebben mij van mijn “vliegtwijfel” ontdaan, door met velen te laten weten dat mijn vlucht meer dan verantwoord is, zelfs in tijden van deze razendsnel oprukkende klimaatproblemen.
En inderdaad, naast het belang van mijn werk, weet wie me van dichtbij kent, dat ik geen vlees eet, nooit kleren koop – tenzij heel sporadisch wat ik echt nodig heb bij Maria’s corner, bio en fairtrade – niet aan vliegvakanties doe, geen koelkast heb, ook geen auto, enz…
En het allerbelangrijkste: ik ben gelukkig zo! Je gelukkig voelen lijkt me interessant voor je ecologische voetafdruk, want wat heb je dan nog meer nodig?

Mijn drukke agenda van volgende week in Ghana zal ik niet opsommen; als ik terug ben ga ik gewoon vertellen wat ik wèl heb kunnen verwezenlijken/regelen/onderhandelen en mochten er punten niet gelukt zijn, dan kan ik daar wijselijk over zwijgen. 😉

Rest me een belangrijke melding voor wie financieel bijdraagt aan Lifeschool:
stortingen of permanente opdrachten mogen voortaan op een andere rekening bij Triodos:  BE07 5230 4192 2566
De vorige rekening bracht het afgelopen jaar kosten in rekening en deze is gratis.  Vanuit de visie “alle beetjes helpen” leek het me een goede keuze om over te schakelen.
Bij deze gelegenheid ook aan iedereen van harte dank! Wat zouden we doen zonder jullie?

Nog dit:
* wie van plan is kerst- en nieuwjaarskaartjes te versturen, kan authentieke, nostalgische  vintage kaartjes kopen bij Maria’s corner, ten voordele van Lifeschool.
* in de maand december verpakt Maria’s corner (Maria is mijn dochter) de eindejaarscadeautjes heel ecologisch in stof, volgens het principe van Furoshiki. Je kan er zelf je lap stof en bijhorende strik, lint enz. kiezen. Je bijdrage gaat integraal naar Lifeschool.

 

Nog een mooi najaar en veel groeten,
Christine

 

 

Zo veilig als wat

Door sommige gevoelige zaken die ik in mijn blog naar de oppervlakte haal, lijkt het er misschien wel op dat ik me in een gevaarlijk nest van fundamentalisten bevind en dat die baardige, van jurken en machetes voorziene sujetten me op ieder moment kunnen gevangen nemen, gijzelen, onthoofden, tot seksslavin maken..

Laten we wel wezen: ik ben Rudi Vranckx niet!
Geen cameraploeg in mijn kielzog, geen fixers, geen 4wheeldrive…
Mochten ze hun religieuze boodschap via mij wereldkundig willen maken, dan kan het eigenlijk enkel via deze blog.  En hoeveel lezers heb ik?  Veel te weinig als je het mij vraagt!
Mij als seksslavin vasthouden gaan ze ook niet doen:  zij hebben inmiddels wel door dat ik hen geen zonen meer zal baren. 😉

Alle gekheid op een stokje:  ik voel me er veilig, gerespecteerd en geliefd.
De fundi’s, die we achteloos de taliban noemen, vormen een minderheid – weliswaar een groeiende minderheid.  Iedere familie heeft wel zijn eigen taliban, ieder dorpje zijn kliekje talibans.
Dit verschijnsel uit zich ginds nog maar zo’n 5 à 10 jaar.  Wat betekent dat ik spelende kinderen heb zien opgroeien tot talibans en meisjes heb weten geboren worden, die nu bruiden zijn van gezette opa’s. Pijnlijk.
Maar hoe daarmee om te gaan? Een handleiding bestaat er niet, de koran buiten beschouwing gelaten!
Mijn inwijding in de islamcultuur kreeg ik in het begin van de jaren 80:  ik had het geluk al zwervend heel wat tijd in Marokko te mogen doorbrengen. Wat een cultuur, wat een volk!  Er heersten weliswaar regels en taboes, de corruptie was – in mijn ogen toen- ongezien, maar er was ook vrijheid blijheid.  Alcohol was verboden, maar gemakkelijk te verkrijgen. Vrouwen droegen een hoofddoek; niqabs en boerka’s zag je zelden en dan nog meestal op vrijdag. Jonge vrouwen namen me mee naar de hamam, waar naakt helemaal niet haram bleek te zijn.  s’ Avonds zat ik met de jongeren van mijn leeftijd in een kamertje opeengepakt en we lachten en zongen en het kifpijpje passeerde. Meisjes dansten op liedjes van hun lokale idolen:  ik was getuige van een sensualiteit waarvan ik nog het bestaan niet kende!  De huwelijken waren gearrangeerd – althans dat probeerden de ouders-  maar hoe die meisjes met het mannenvolk omgingen…  je voelde bijna medelijden met de mannen!
Het leven dat ik beschrijf was niet eens in een grote stad:  Chefchaouen was begin jaren 80 een klein stadje.

Wat een schril contrast met de do’s and don’ts van nu!  En dan spreek ik niet enkel over de manier waarop de fundamentele islam zich in mijn Ghanese regio manifesteert, maar ook in onze contreien.
Hoe dan ook, mijn interesse in de islam was toen al gewekt: ik heb een stuk of 3 Korans plus ook enkele verklarende (lees: interpreterende) boeken. Ze staan naast mijn Bijbels, Bhagavad Gita, Veda’s,… op mijn schap met Heilige boeken dus.  Al ben ik geen lezer.

En laat dat nu net het heilige zijn aan die boeken:  je zou me moeten bezig horen als we discuteren, onze gezellige en leerrijke avondactiviteit in Buipe!  Je zou haast zweren dat ik de Koran van voor naar achter en van achter naar voren ken!  Het helpt natuurlijk dat Fuzzy nu en dan oprecht verwonderd het gesprek met enige theatraliteit onderbreekt: “Hòren jullie wat zij nù zegt? On-ge-loof-lijk! Dat staat letterlijk in de Qur’an hé!”  Waarna hij, vinger in de lucht, in het Arabisch een vers quoot en de rest van het gezelschap ratelend invalt. Vervolgens vertaalt Fuzzy het vers met de nodige animo, waaruit blijkt dat het doorgaans universeel, praktisch toepasbaar en zeer liefdevol is.  Zoals hij wel vaker doet, concludeert hij dat ik méér ben dan een moslim. Ik buig dan lichtjes het hoofd en sla bescheiden mijn ogen naar beneden –  zoals vrouwen doen als er tegen hen gepraat of naar hen verwezen wordt.
Je voelt hoe het hele gezelschap op dezelfde golflengte zit, tot een diehard de betovering verbreekt door te zeggen dat het toch wel tijd wordt dat ik een échte moslima wordt.  Zodat ik kan trouwen.
Dus toch!

Tja, ik vind wel een goeie, harmonieuze oplossing voor die ambulance hoor! 🙂

De ambulance doet nu al stof opwaaien!

Nog voor de ambulance in ijltempo luid loeiend over de onverharde wegen van Central Gonja schuurt, heeft ze al behoorlijk wat stof doen opwaaien!
Jullie reacties op de vorige blogpost varieerden van verontwaardiging (“ècht?? Het moet aartsmoeilijk zijn om daar een oplossing voor te vinden”), over bezorgdheid (“Ben je daar wel veilig?”), tot een enkele slinkse opmerking (“Verdienen ze daar eigenlijk wel een ambulance?”).

Sta me toe op dat laatste eerst te reageren:  ik denk niet dat een samenleving een ambulance moet “verdienen”.  Er is de Universele verklaring van de Rechten van de mens –  tot nader order ons moreel, sociaal en ethisch kompas –  waarin staat dat iedereen recht heeft op basiswelzijn en gezondheid. Eén enkele ambulance voor een streek die qua oppervlakte bijna West-Vlaanderen bestrijkt, is nu ook niet echt overdreven!

Uiteraard begrijp ik dat de moslim/christen kwestie die ik uit de doeken deed, als absurd overkomt. En het ook is. En van De universele rechten van de mens gesproken:  het gebeurt wel vaker dat religies er niet compatibel mee zijn…
Tot voor kort zou ik dit verschijnsel toegeschreven hebben aan de kansarmoede in de streek en het schrijnend gebrek aan degelijk onderwijs, die maken dat mensen gemakkelijk buigen voor en meelopen met wie meer en beter belooft.
Maar ook in het welvarende, zogenaamd ontwikkelde België, kunnen slogans en holle woorden, indien op de juiste manier en in de gepaste context geroepen, hun vernietigende werk doen en brandhout maken van begrippen als solidariteit en mededogen.  Denk bijvoorbeeld aan hoe het migratiepact omgedoopt werd tot het “marrakechpact”  en zelfs onze regering kon doen vallen!  Onze mensen kunnen wèl lezen en schrijven, we hebben wèl voorzieningen, sociale zekerheid, pensioen en kindergeld en noem maar op.  Maar men wou en zou het migratiepact begrijpen op de manier waarop machtshongerige leiders het ons uitlegden, terwijl de echte tekst voor iedereen toegankelijk was in alle talen, in lang en in breed, in uitvoerige en gesimplificeerde versie!

Dus vraag ik me af:  is dit dan misschien wat men noemt ‘the sign of the times‘?  Iets als de tijdsgeest?  Zit er iets in het drinkwater, of hangt het in de lucht?  Zijn we wereldwijd onderhevig aan een bepaalde sterrenconstellatie die het domste en zelfzuchtigste in ons naar boven haalt?
Eén ding is zeker:  overal ontwikkelt het egoïsme zich op maat en volgens de context waarin we leven! Wij hoeven geen discriminerend religieus discussiepunt te maken van een ambulance, want voor ons is een ambulance de normaalste zaak van de wereld en voor iedereen beschikbaar.  Maar als xenofobe en opportunistische leiders ons oproepen om tègen “vreemden”, tègen “migranten”, tègen “Walen”, tègen “profiteurs”, tégen “moslims”, … te stemmen, dan knikken we gedwee en vormen vlotjes een meerderheid die, met of zonder religieus bewustzijn, gehinderd door hart noch geweten, discrimineert en uitsluit.

Weet je wat?  Ik vrees dat ik genoeg gezegd heb voor vandaag.
Volgende keer tracht ik het over jullie bovengenoemde bezorgdheid en verontwaardiging te hebben.

Hartelijke groet,
Christine

 

Bij twijfel

Zou ik, zoals voorzien, in november naar Ghana gaan?
Of staan de resultaten van het werk dat ik doe niet in verhouding tot de ecologische schade die ik aanricht door erheen te vliegen?
Al zo’n kleine 30 jaar compenseer ik heel bewust mijn voetafdruk, maar nu een aanzienlijk deel van de planeet ofwel in brand ofwel onder water staat, vraag ik me serieus af of ik daar iets verloren heb.
Mijn vrienden, mijn familie missen is alvast één ding!
Maar ik moet ook hoognodig de lopende activiteiten opvolgen, zoals de workshops rond preventie tienerzwangerschap.  In de scholen stijgen de tienerzwangerschappen opnieuw, nu enkele opgeleide en betrokken leerkrachten overgeplaatst zijn naar andere oorden.  Overplaatsing is heel gebruikelijk in Ghana, niet enkel voor leerkrachten, maar voor alle ambtenaren. Dit om corruptie te vermijden! 🙂
Zopas heb ik 1700 euro inschrijvingsgeld opgestuurd voor 4 startende unief studenten plus Joe voor zijn 2de jaar medical officer.  Samen met Fuzzy moeten we asap de families van de 4 studenten opnieuw bezoeken om hen te motiveren in het onderhoud van hun gesponsorde student te voorzien.  Als de ouders, ooms en tantes, de student niet met regelmaat eten, drinken, onderdak en transportgeld verschaffen, moet hij/zij de straat op om te ‘hustlen’ (meest beoefende beroep in Ghana) en kan hij/zij niet studeren, het waardevolle studiegeld ten spijt!

Maar er is ook grondige en geduldige voorbereiding nodig voor de ambulance.  Jan Dewilde, recyclagekunstenaar, werkt zich uit de naad voor een ambulance voor de streek.  ‘Cijfermatig’ schat ik dat hij ze volgend jaar zal kunnen kopen.  We kunnen echter niet zomaar een ambulance opsturen. Naast het organiseren van eigendomsrecht, verantwoordelijkheid, chauffeur(s), verplegers/verpleegsters, financiële regeling rond onderhoud en brandstof, enz., is er nog een ernstige culturele kloof te dichten.
In de doodarme dorpen groeit en bloeit al enkele jaren een groep fundamentalistische moslims.  Via een moskee gesponsord vanuit Saudi-Arabië, interpreteren ze de Koran naar de letter.  Om een voorbeeld te geven:  heel jonge meisjes (kinderen eigenlijk) worden uitgehuwelijkt aan mannen die qua leeftijd hun vader of grootvader zou kunnen zijn. Ze mogen niet naar school, want alles wat ze moeten weten staat in dat ene boek, dat ze uiteraard niet kunnen lezen, maar leren reciteren.
Dit soort moslims zal niet toestaan dat de ambulance door christenen wordt gebruikt. Het is nl. zo dat een moslim niet in een lijkwagen mag vervoerd worden waar een christen in gelegen heeft.
Als ik dit statement koppel aan de vanzelfsprekendheid dat er in een ambulance ook wel eens mensen sterven…
M.a.w. we gaan moeten vermijden dat er een strijd losbarst rond de ambulance en daarvoor gaan we héél inventief en overtuigend en geduldig moeten zijn.  Bij moslims à la Fuzzy zou het kunnen volstaan dat de ambulance na een onfortuinlijk vervoer van een christen grondig gepoetst wordt – wat zelfs vereist zou moeten zijn ivm hygiëne,  ongeacht of het een moslim of een christen betreft, ongeacht of hij/zij dood is of het heeft overleefd…
De soennapeople echter, zijn zo zwaar geïndoctrineerd dat ze ‘niet meedoen’ aan overleg met niet-moslims noch met ‘slechte’ moslims, laat staan met een vrouw.  Praten met hen voelt aan als op eieren lopen. Ieder woord dat uit mijn mond zal komen – hoe respectvol ook- zal door één of meerdere interpretators worden gewikt en gewogen, vertaald en in gepaste bewoordingen en toon omgezet.  De uitkomst zal – 100% zeker – positief en beloftevol zijn!  De beleefdheid vereist dit.  Bovendien heeft iedereen de ambulance hard nodig: maandelijks sterft er in de dorpjes een schandalig aantal vrouwen, kinderen en mannen bij gebrek aan vervoer naar een ziekenhuis.
Als we willen dat die ambulance ook ècht een positief en beloftevol verhaal wordt, zal er veel en uitgebreide voorbereiding aan te pas komen, met inbegrip van het permanent betrekken van de lokale chiefs en beleidsmakers.

Bij twijfel, moet ik gewoon een blogpost schrijven, ontdek ik nu!  Door een en ander aan jullie te vertellen, kom ik tot de conclusie dat ik redenen genoeg heb om binnenkort te vliegen.
Groeten, Christine

Ghana – België

Er zullen ongetwijfeld nog regelmatig aspecten van de Ghanees-Belgische uitwisseling ter sprake komen, maar gezien ik er doorgaans naar neig de minder evidente en/of de minder zichtbare realiteit te beschrijven, vrees ik dat er van mijn kant nooit een écht consistent reisverhaal rond de uitwisseling komt!
De leerlingen en leerkrachten hebben overigens hun eigen verhalen, hùn indrukken en perceptie van de reis, die ze ook via deze blog kunnen vertellen of op de fb pagina’s partnerschap athena campus pottelberg – shs buipe ghana  en Powered by Love Lifeschool)

Maar onlangs stelde ik me de vraag of dat wel gepast is om de toestanden achter de schermen van de uitwisseling te onthullen.
Zowel via mijn boek als in deze blog daag ik sinds jaar en dag de heersende beeldvorming over Afrika uit en tracht ik op een pragmatische manier te registreren  hoezeer Westers en Afrikaans denken van elkaar verschillen.  Dit in de ambitieuze hoop dat het zogenaamde ontwikkelingswerk en de internationale hulp efficiënter zouden kunnen worden aangepakt en dat afgematte clichés, verholen en/of onbewust racisme en op cultuur gestoelde misvattingen op een ongedwongen manier aan de oppervlakte zouden komen drijven.
Verraad ik, als ik die achterliggende realiteit wil illustreren, hiermee ten dele mijn mensen, die àlles, maar dan ook werkelijk àlles uit de kast hebben gehaald voor hun bezoekers?
Het hele bezoek, op liever de hele ontvangst, was geschraagd door do’s and don’ts,  onwrikbaar protocol, beloftes, culturele voorschriften, verborgen agenda’s en – laat ons zeggen – backstage afspraken.  Voortdurend was ik in de weer met interpreteren naar beide groepen toe, situaties beoordelen en aanpassen, afremmen, aanvuren, verifiëren, excuseren, schipperen… met onvermijdelijk soms wat gemanoeuvreer en praatjes tot gevolg!  Uiteraard met Fuzzy als mijn fulltime brother in arms!

Fuzzy belde me vorige week, zijn gemoed overvol.  Dr. Cora had hem zo goed als gedwongen om naar zijn ziekenhuis te gaan om te zien hoe onhoudbaar de situatie geworden was.  Met een krop in zijn keel vertelde hij hoe mensen er geheel hulpeloos lagen te sterven en hoe hij moest uitkijken waar hij zijn voeten zette, want tot in de kleinste hoeken lag de grond bezaaid met patiënten. Malariaseizoen!

De Kortrijkse leerlingen zijn op bezoek geweest in de beide ziekenhuizen van Buipe.
Eerst bezochten ze het Governmental Hospital, gerund door Dr. Nizar.
De week voordien had de dokter op het punt gestaan om er de brui aan te geven.  Als enige dokter voor een nimmer aflatende stroom patiënten, een gebrek aan basisinstrumenten om zijn werk te doen, een sociale zekerheid die faalt en een overheid die zelfs het weinige personeel niet betaalt, was hij al veel langer doodmoe.  De spreekwoordelijke druppel was toen er die middag een door de overheid gestuurde volgeladen truck met  blocks (grote bouwstenen) aankwam om eindelijk de wachtzaal te bouwen waar hij al zo lang naar vroeg en ze -godbetert- beroep deden op de enkele verplegers/verpleegsters die hij had om de blocks uit de truck te laden!
Diezelfde avond werd ik erbij gehaald om de dokter nog maar eens te motiveren om door te gaan. Ik praatte en pleitte en de dokter monterde op. Om hem helemaal over de streep te trekken zei ik: “En volgende week komen de Belgische studenten en ze hebben een voorraad medisch materiaal mee.  Ik kom zeker met hen het hospitaal bezoeken, wie weet welke steun er nog komt, eens ze gezien hebben hoe ongelooflijk zwaar het is voor jou om te werken in deze mensonterende situatie.”

De week erna gaf de dokter de rondleiding in het ziekenhuis, maar om de operatiekamer te tonen werd de hele groep verzocht zich in een steriel schort, dito mondmasker en schoenbescherming hullen: het wegwerpmateriaal dat we als vulling tussen de ziekenhuisbedden meegestuurd hadden in de container.  De leerlingen vonden dit terecht een verspilling, de Ghanese dokter vond dit een teken van erkentelijkheid.
De Belgen wilden de rondleiding staken.
De ontgoocheling op het gezicht van de dokter maakte duidelijk dat ik er beter alles aan deed om de groep alsnog naar het operatiekwartier te leiden.
“Aub, trek die spullen aan en neem een kijkje, ’t is du jamais vu,” smeekte ik de begeleidende leerkracht.
“We hebben wel duizend dozen van dit soort steriel wegwerpmateriaal gestuurd, het komt er echt niet op aan… “.  De leerkracht zwichtte gelukkig en de leerlingen volgden.

Niettegenstaande de operatietafel nog steeds op enkele cementen blocks stond om een werkbare hoogte te hebben en het weinige beschikbare materiaal her en der verspreid over de kamer lag, met een bloedveeg hier en een ik-durf-er-niet-aan-denken-welke-veeg daar, was ik erg verrast om zowel een spiksplinternieuwe beademingsmachine als een professionele steriliseermachine te zien staan.
Ik hield dit voor mezelf, maar hoe kwam het dat ik dat niet wist? Werd ik misschien enkel op de hoogte gehouden van alles wat er niet was, alles wat er nodig was, en nooit van de hulp die wèl gekomen was.
Later hoorde ik dat de DCE (District Commander Executive) dit materiaal aangekocht had.  Nadat wij zoveel inspanning hadden gedaan om het ziekenhuis van bedden te voorzien, zou het voor hem een oneer geweest zijn, zei hij, als hij niet ook een (gemeenschaps)duit in het zakje deed om op zijn minst het operatiekwartier te upgraden. Of hoe de schenking van de ziekenhuisbedden onverwacht een veel groter impact had gekregen!

Na het bezoek aan het ziekenhuis van Dr. Nizar, waren de leerlingen groggy:  ze hadden meer dan genoeg gezien voor vandaag!
Maar ook Fuzzy had beloofd aan Dr. Cora dat ze ‘zijn’ ziekenhuis zouden bezoeken. Dus moest ik de groep overhalen om toch nog het Private Hospital van Dr. Cora te bezoeken: “Laat ons ook nog het andere, betere ziekenhuis bezoeken,” smeekte ik bijna alweer, “echt waar, het ergste hebben jullie gehad,” zei ik naar eer en geweten.
Maar Dr. Cora’s ziekenhuis dat sinds jaar en dag veruit het best geëquipeerde van de twee was, bleek totaal afgegleden:  het haalde amper het niveau van een barak, met overal waar plaats was, bedden en matten en overal zieke mensen op elkaar gepakt.
De leerlingen konden amper hun tranen en emoties bedwingen.
Ik was erin geslaagd om aan de beloftes te voldoen die zowel Fuzzy als ik aan de dokters gedaan hadden door beide bezoeken wat te ‘forceren’, maar ik bloedde toen ik zag hoezeer deze jonge leerlingen van slag waren.

Maar om terug te komen op vorige week toen Fuzzy belde ivm het hospitaal van Dr. Cora waar het wezen mens ondertussen bijna van zijn menselijkheid ontdaan lijkt te zijn.
Bleek dat Fuzzy de boodschapper was voor Dr. Cora om te vragen of ik een container bedden kon sturen. Cora kon ze betalen, zei hij.
“Als Dr. Cora ze kan betalen, kan hij er dan geen kopen die reeds geïmporteerd zijn?” vroeg ik, want een container ziekenhuisbedden vinden en verschepen is verre van evident.
“Die zijn hier bijna niet te krijgen en ze zijn heel duur.” antwoordde Fuzzy terecht.
“Kan Dr. Cora ze dan niet in China bestellen?”
“Bedden van de Chinezen? Die gaan te kort zijn voor de Ghanezen.”
En zo is er, zelfs als de ellende van onze medemensen ons hart aanvreet, toch nog altijd plaats voor een grapje.  Naast de vriendschap zijn het de soms grapjes die ons op de been houden.