A shower of blessings!

Het gebeurt niet alle dagen dat een wildvreemd koppel 1500 euro schenkt aan Lifeschool.  “Doe ermee wat je nodig acht”, was de bijhorende opdracht.

Doe ermee wat je nodig acht… . En nu?
Lifeschool heeft zoveel nodig!  Om studenten verder te kunnen sponsoren en voor de verdere uitbouw en werking van het education center. Reken daar nog de gebruikelijke onverwachte “onverwachtheden” bij zoals ziektes en ongevallen of de vierde vijfdehandse motor in de levensreddende Kangoo…

Wat als deze 2 goede zielen bij het education center onze broodnodige waterput zouden kunnen steken, dacht ik. Bij gebrek aan water kwam er regelmatig een vrachtwagen uit de stad de Rambo, onze wateropslagcontainer, opvullen. Een dure en verre van ecologische oplossing.  Frustrerend ook, want gezien iedereen in de buurt op zoek is naar water, hadden we een slot op de Rambo moeten zetten, omdat die 10.000 liter anders steeds binnen de week opgebruikt waren.  Zowel de leerlingen van het meisjesinternaat komen water halen om te koken en te drinken en voor hun was en plas, als de voorbijtrekkende fullani’s (de peul) om hun kuddes koeien te laven, als de mensen die een beetje boeren in de buurt.
Dat slot plaatsen voelde als onmenselijk aan, een zwaarte in mijn hart die nooit helemaal verdween.  Wie een romantisch beeld zou hebben van ontwikkelingswerk, aub stel het bij: voor iedereen goed doen, behoort zelden tot je mogelijkheden.

Een put steken kost 2500 euro: 1500 hadden we nu, we vragen nog 500 aan mijn gemeente Harelbeke, die zal hoogstwaarschijnlijk instemmen, en die andere 500 passen we bij.
Doèn, besloot ik.  Dit zal zoveel mensen helpen en gelukkig maken, niet in het minst de milde schenkers.

De drilwagen had 100 meter diep geboord en er was geen spat water te bespeuren. Er was een voorschot betaald van 800 euro, en niettegenstaande de hele operatie een fiasco was, wilden de drilwagen-operatoren nog 200 euro erbij.  Waardoor er zware discussie ontstond met Fuzzy, die door het dolle heen was.  De afspraak was echter 5000 NGC (ca. 1000 euro) voor het drillen en dat had verder niets te maken met het al dan niet aantreffen van water. De locatie van het center is een waterlock (iets lager gelegen, zompig gebied) en bovendien had een wichelaar vorig jaar de meest waterrijke plaatsen aangeduid. Niemand had ook maar een seconde getwijfeld of er water zou zijn. Maar ja, climat change… hier wordt erover gepraat, daar is het een realiteit die zich razendsnel voltrekt.

Fuzzy sloot zich 2 dagen en 2 nachten op, zonder eten noch slaap.  Misschien is dit de manier waarop Ghanezen hun tegenslagen verwerken?
Zelf moest ik wenen voor dat mooie, dure, weggegooide geld. En voor de ellende die er heerst door de droogte, hoe zou dat evolueren?  En hoe kon ik de weldoeners onder ogen komen, want via via had ik hen al laten weten dat we een waterput zouden steken met hun centen.  Dolgelukkig waren die mensen geweest en ook fier.

Toen herpakte Fuzzy zich: “Er zal water komen!  Ik word week en emotioneel door zoveel goedheid, het kan niet dat die mensen hun geld tot niets dient. Allmighty zou dat nooit laten gebeuren.  Hij – den Allmighty dus, waarmee hij Allah bedoelt- zegent je voortdurend voor alles wat je doet voor onze mensen en hij zegent zonder uitzondering iederéén die je daarbij helpt.  Twijfel er niet aan: 3 mallams (Hausa voor Korangeleerden, waarvoor bidden een belangrijk onderdeel van hun taak is) zijn ermee bezig, er komt water, zeg dat maar aan die goede mensen.”

Hoor je het mij al zeggen? Fuzzy, mijn medewerker, heeft er een paar straffe mallams op gezet en jullie mogen erop vertrouwen, er zal water in de put komen!  Straks voelen ze zich beledigd en vragen ze hun geld terug!

Die zaterdag ontmoette ik uiteindelijk het weldoenerspaar.
Ze leken niet meer van de allerjongsten, maar heel erg bewust, goed bij de pinken en met een verrassend heldere kijk op de gonzende actualiteit.
Opgelucht vertelde ik hen dat we 1000 liter water konden pompen in 2 à 3 dagen, 2 keer in de week.  Meer dan genoeg voor het center, weliswaar niet voldoende voor heel het meisjesinternaat, noch voor de fullani’s en al zeker niet om het land te irrigeren.  Maar we waren zo gelukkig.
Ik zweeg als vermoord over de mallams en ook over de douche met blessings die over hen uitgestrooid was als bedanking.
Al weet ik dat dat van die douche echt waar is.

Groeten en een innige eindejaarstijd!
Christine

Ps. Wie mee wil genieten van de douche:  BE45 5230 8028 8389. Iedere euro telt!
Of kom uw originele vintage kerst-en nieuwjaarskaartjes kopen bij Maria’s corner.  Grote keuze – Opbrengst voor Lifeschool.

 

Advertenties

Wat kunnen wij in ’s hemelsnaam van hèn leren?

In Ghana zijn talloze door het Westen ondersteunde NGO’s werkzaam: drinkbaar water, veilig en voedzaam eten, women empowerment, herbebossing, educatie, medische zorg, …
Omgekeerd hebben de Ghanezen niet echt hulpprojecten in Europa, hun riskante soloprojecten om hier legaal of illegaal een leven op te bouwen niet te na gesproken.
Als ik dan beweer dat wij ook van hèn kunnen leren, kan ik meestal niet in een-twee-drie uitleggen wat. En hoeveel sympathie mensen ook hebben voor het gelijkwaardigheidsprincipe dat Lifeschool uitdraagt, het lijkt niet vanzelfsprekend om aan te nemen dat wij überhaupt iets van hen kunnen leren: zij die permanent de steun van het Westen nodig hebben om te overleven, zij die hun leven wagen in lekke bootjes…
Uiteraard zijn ze onze meerdere in de kunst van het overleven, maar aan deze vaardigheid hebben wij niet zoveel, want we zijn een welvarend land.
Dus geraken we doorgaans niet veel verder dan de clichés:  wij kunnen een voorbeeld nemen aan hun je-m’en-foutisme en aan hun goedgeluimdheid ondanks hun miserie, vooral als mogelijke oplossing of tegengif voor onze eigen burn-outs en depressies.

Achterhalen wat we ècht van hen kunnen opsteken, ìs niet gemakkelijk. En als we het al denken te weten, dan gaat het eigenlijk niet om een weten, maar eerder om een voelen dat moeilijk te verwoorden valt.

Een poging dan maar?
Zij tonen ons hoe we als mens een onderdeel zijn van een geheel: zij voelen zich onafgescheiden van een groep, een familie, een community en bij uitbreiding zelfs het hele universum.  Hun manier van zijn etaleert permanent gedeelde menselijkheid en een gemeenschapsgevoel dat haaks staat op ons doorgedreven individualisme.

Niettegenstaande de culturele taboes, die bij overtreding zelfs verstoting tot gevolg kunnen hebben en in de media gretig belicht worden door avontuurlijke reizigers/journalisten, heb ik in de loop der jaren vaak versteld gestaan van hun zeer grote maatschappelijke tolerantie.  Schend je je neus, je schend je gezicht! Misstappen worden vergeven; iedereen kan zijn wie hij is, zolang hij/zij het niet te bont/openbaar maakt; bij conflicten wordt àlles in het werk gezet om gezinnen, buren en families samen te houden, altijd in het belang van de kinderen.

Maar neem de slavernij, neem de kolonisatie, neem nu … :  nooit hebben we oog gehad voor de fijnmazige sociale structuren die vormgeven aan Afrika’s authentieke ziel.
Het Westen was er slechts om winst maken – of het nu om slaven, rubber, goud of zieltjes ging- en voelde zich geen onderdeel van een stam of land. In hun verwoede veroveringsdrang vertrapten de kolonisators die onzichtbare sociale structuren, de lokale wetten incluis, die zelfs werden afgeschaft of verboden.
Van sedert de dekolonisatie tot op heden probeert men Afrika te helpen en democratieën te installeren. De corruptie is echter de enige echte heersende top-down-and-back beleidsvorm.  Niet verwonderlijk: politie, justitie, parlement, verkiezingen, etc. zijn westerse uitvindingen. Ze stroken niet met de Afrikaanse mindset, ze zijn niet compatibel met het in elke Afrikaan levende authentieke gevoel van mens-zijn in een groep met een natuurlijke hiërarchie.
Westerlingen hebben nul voeling met de impact van deze hiërarchie op een individu en op een samenleving.  Doen wij er niet alles aan om vooral niet als kuddedier gezien te worden?  Ons hele wezen is afgestemd op individualisme.
Mochten we ook binnen de context van het ontwikkelingswerk de enorme sociale schade onder ogen kunnen en durven zien die het Westen aangericht heeft, dan zouden we misschien kunnen begrijpen waarom ze het niet redden met onze goedbedoelde oplossingen.
Mochten de Ghanezen en bij uitbreiding alle Afrikanen hun eigen zwarte authentieke identiteit terugvinden, waarbij iedere Afrikaan een onafscheidelijk onderdeel is van een grote zwarte Afrikaanse ziel… een diepgaande en blijvende kentering zou het gevolg zijn.

Gelukkig is niet alles verloren gegaan, er is nog genoeg om van te leren!
Als je Ghana gaat bezoeken of als je hier met Ghanezen of Afrikanen te maken hebt, tracht gewoon je denken en oordelen uit te schakelen.
Ontdek totaal andere sociale structuren:  van Chiefs en Queen mothers die de plak zwaaien, tot de manier van zorgen en omgaan met ouderen en kinderen.
Neem de subtiele communicatie waar, die zich afspeelt binnen een voor ons onzichtbare magische realiteit: bijvoorbeeld het taboe dat rust op dagen waarop je de rivier niet in mag, zodat de rivier wekelijks een dagje voor zichzelf heeft, of de integratie van de immer op ons toekijkende voorouders.
Word gewoon stil en na verloop van tijd voel je je deel worden van het ragfijn netwerk dat hen verbindt.

Dàt en nog veel meer kunnen we van hèn leren. Maar stel dat we ons gewoon al zouden kunnen bewust worden van ons eigen moordend individualisme?  Stel dat we dankzij hen leren denken en zijn als een volwaardig en verantwoordelijk onderdeel van een geheel – of het nu onze familie, ons werk, onze stad of onze planeet is…
Op termijn zouden we daar allemaal wel bij varen.

https://ibw21.org/video-audio/ghana-offers-african-americans-caribbean-people-the-right-of-return-the-right-of-abode-in-2019/?fbclid=IwAR19Ik68JKhjIFq1F_SilNyk8arCO4qyY_2ZeRxvt9qmtPcO39J88WvsbX0

 

 

Over succes!

Gisteren berichtje van Fuzzy via Messenger:
“Christine great news! Three of our students came out as best students when the final result came out.  Out of 112 students, our sponsored students have qualified for the next level of their education. Am so happy when I saw this children with their results. God Will bless you . You are already in heaven. In fact am fill with joy today for you”.

2 van de 3 superslimmeriken

Zo’n bericht maakt je dag!  3 Jaar geleden waren we even van het plan afgestapt om enkel ‘verlopen’ jongeren op te vangen, te motiveren en te sponsoren om naar school te gaan.
We lanceerden de oproep dat Lifeschool 10 briljante maar kansarme jongeren gedurende de volle 3 jaar hoger onderwijs zou sponsoren: 5 meisjes en 5 jongens.
De aanvragen konden we niet slikken, maar ons team o.l.v. Fuzzy was zeer streng: de aanvragers moesten testen afleggen en de thuissituatie werd onderzocht.  Want in Ghana heeft niemand geld als je het kan gesponsord krijgen. Nu, hier misschien ook niet! 🙂

Een zeer goeie zet, bleek algauw.  Alle 10 leerlingen waren inderdaad heel capabel en gemotiveerd;  sommigen werden de gangmakers op school, inspirators in goeie zin.
Drie van hen bleken ronduit bollebozen!
In Ghana worden centrale examens uitgeschreven, dus van ‘voortrekken’ om mij gunstig te stemmen, is geen sprake.  En zoals je ziet, de studiebeurzen zijn allesbehalve dik gezaaid, dus we hebben alle redenen om heel gelukkig te zijn over ons werk.

Wie mijn blog geregeld volgt, weet dat ik veel vragen en weinig antwoorden heb rond ontwikkelingswerk in het Zuiden:  hoe kunnen we echt helpen? Kunnen we überhaupt helpen?  Moeten/mogen we wel helpen?
Berichten van misbruik zowel door blank als zwart komen onze kant op: gelden die veel te losjes en ongecontroleerd worden aangewend; misbruik van mensen die in de overlevingsmodus zitten.
Lifeschool kiest daarom altijd voor kleinschalige en transparante strategieën: bekijk de impact die deze 10 briljante afgestudeerde jongeren kunnen hebben op hun samenleving!  Bedenk eens wat die 3 die nu naar de unief mogen,  zullen kunnen bewerkstelligen…
We kunnen de concrete omvang van de positieve impact op termijn niet inschatten, maar we hebben genoeg verbeelding om te weten hoe jongeren zich ontwikkelen die wèl de hersenen hebben maar niet de gepaste kansen krijgen. Criminaliteit, bendevorming, drugsgebruik…

Een andere strategische keuze is de organisatie van de fysieke uitwisseling tussen de lln. van SHS Buipe en Athena Pottelberg:  die gaat dus nu officieel door in maart 2019 en het maximum aantal gaat mee, jawel 30 man!
Twee totaal verschillende werelden gaan even in elkaar op!
We kijken ernaar uit! Volg mee op Partnerschap SHS Buipe/Athena Pottelberg

Maar gisteren heb ik uiteraard nog Fuzzy’s berichtje beantwoord.

“Thank you so much Fuzzy. But its not only my effort: you are also always there to help, guide and support me. So we’ll be together in heaven, playing cards and telling jokes! “

 

Mondiaal Café

Beste lezers,

Binnenkort krijgt u weer uw portie Ghanese couleur locale! Dat is een belofte! 🙂
In afwachting kunnen we donderdag a.s. in gezellige cafésfeer samenkomen en nadenken en/of debatteren over een mondiaal thema dat ons allen aanbelangt:  sociaal en ethisch ondernemen.
Wie mij al langer kent, weet dat ik in 1993 Stof en Aarde opgericht heb, een MVO onderneming in bio- en fair textiel.
In 2009 heb ik Stof en Aarde omgevormd tot een Stichting ter bevordering van de liefde, waaruit Potjebuur en Lifeschool Ghana zijn ontstaan.
Maar het ondernemen in de wereld van het bio en fair textiel achtervolgt me blijkbaar, want ik zit alweer geëngageerd in het bio- en fair textielwinkeltje van mijn dochter: Maria’s corner!
Meepraten kan ik dus zeker, en dat doe ik dan ook heel graag aanstaande donderdag!
Hopelijk zien we elkaar daar?

Veel groeten,
Christine

Ps.  attentie: o.a. Piet Colruyt is er ook!  Jawel, de baas van de Colruyt dus 🙂

Knoflookroute

Een korte mededeling!
Jan Dewilde, recyclagekunstenaar,  stelt tentoon op de 19de editie van de Knoflook- Kunstroute.  Hij is één van de 28 kunstenaars die op zaterdag 8 en zondag 9 september  hun markantste werken tentoonstellen.
Jan is degene die ijvert om met de opbrengst van zijn werken, de broodnodige ambulance te kopen voor de afgelegen dorpen rond Buipe!
https://www.knoflook-heule.be/

Veel plezier!

 

 

Op stap met Veerle (slot)

Na landing op het Afrikaanse continent, verwittigde ik Veerle dat vanaf nu alles van God afhing.
‘Wen er alvast aan dat het antwoord op “How are you?”, “By His grace” is!
Zoiets als “Under His eyes” grapten we, want we hadden beiden onlangs The Handmaid’s Tale gezien.
Ziekte, dood en tegenslag, geboorte, geluk, geld, welvaart, gezondheid, relaties, droogte of nattigheid... het leven in Ghana speelt zich af door Hem, voor Hem en met Hem.  Als men iets niet weet – of men wil het je niet zeggen, of men wil geen moeite doen-  dan is het antwoord op je vraag steevast “God only knows”.  Ouderen, jongeren, kinderen, christenen, moslims, rasta’s, traditionalists…  iedereen ademt door God’s longen.

Bernasco’s kerk op zondag.

De manier waarop ik met God in Ghana omga, heeft me door de jaren heen bij velen de reputatie bezorgd dat ik méér ben dan een moslim, méér dan een christen, méér dan een rasta.
“By His Grace“, daar doe ik niet aan mee, ook niet aan kerkdiensten noch aan de ramadan of het 5 keer per dag door de knieën gaan, en “Burning the Holy fire”, rastafiaans voor een joint smoren ter ere van Jah, is bij nader inzien ook niets voor mij.
Wel zeg ik vlotjes Inshallah, of God willing als afsluitertje als we zaken, werk of afspraken plannen. Iets in de toekomst vastleggen is in Ghana geen eitje, dus kunnen we alle hulp gebruiken.

Veerle observeerde, absorbeerde en wende moeiteloos aan het alomtegenwoordige religieuze Afrikaanse sfeertje.  In het begin zal ze het waarschijnlijk  vreemd gevonden hebben dat ik in gesprekken met vrienden, medewerkers en beleidsmensen ongedwongen God of Allah betrok.
In de loop der jaren had ik dankzij God, Allah, Jahjah, haast onbespreekbare topics zoals vrouwendiscriminatie en homoseksualiteit kunnen aansnijden:  “Vreemd toch dat God/Allah/Jahjah de man meer rechten zou gegeven hebben dan de vrouw… . Hij, die alles weet, moet toch geweten hebben dat die discriminatie problemen zou geven en bovendien nooit zou blijven duren?”
“Zou God/Allah/Jahjah echt Zijn eigen schepsels verstoten omdat ze elkaar graag zien maar van hetzelfde geslacht zijn? Waarom zou Hij hen in ’s hemelsnaam dan zo geschapen hebben?”
Natuurlijk werd ik systematisch om de oren geslagen met Koran-  en genummerde Bijbelverzen of citaten uit de Kebre Negest, die allen zwart op wit minderwaardigheid bewezen en discriminatie legitimeerden.

Optochtje in Cape Coast

Met Veerle bespraken we de houding die we de leerlingen en de begeleidende leerkrachten zouden aanbevelen tijdens de uitwisseling:  als het over God en goden gaat, vinden wij westerlingen het normaal dat we God en geloof in vraag stellen en/of beweren dat God niet bestaat.
“Wij zijn al meerdere keren in Afrika geweest:  we hebben hen geëvangeliseerd, hen als slaven gedeporteerd, we hebben hen gekoloniseerd en de hun ondergrond geëxploiteerd.  Misschien kunnen we gewoon eens te gast zijn, zonder alles beter te weten of in vraag te stellen en ons hun cultuur en hun gastvrijheid laten welgevallen.  Het kan niet dat we hier 5 dagen op school te gast zijn, de jongeren hun geloof in twijfel trekken om vervolgens terug naar ons veilige, rijke Westen vliegen en nooit nog terug te komen.”
Veerle, een wijze prachtvrouw en ondertussen zelf al doortrokken van God’s adem, 😉 vond dat ik een punt had.

Fuzzy stormde binnen met een jonge leerkracht onder de arm.  Hij kwam van een schooltje dat zo ver afgelegen in de jungle ligt, dat je er zelfs met de wagen niet bij kan.
“Los jij dat even op. Hij is bezeten. Al dagenlang kan hij niet slapen door de ene spirituele aanval na de andere.”
Tot de leerkracht: “Vertel haar je probleem.  Zij is een spiritual, zij zal je helpen.”
Ik wou met stoel en al in een gat in de aarde verdwijnen… wat moest Veerle hiervan nu denken?  Fuzzy ging de kamer uit, in volle vertrouwen dat ik dat varkentje wel zou wassen. Veerle vroeg of ze ook de kamer uit moest:  ze voelde mijn gêne denk ik, of ze wou me gewoon de ruimte geven om mijn ‘spiritueel werk’ te verrichten.
“Blijf gerust”, hoorde ik mezelf met een onverwacht schril stemmetje zeggen.
Ik stelde vragen, van heel gemakkelijke naar moeilijke, en de leerkracht beantwoordde ze.  Aarzelend beschreef hij zijn nachtelijke aanvallen door demonen. Gelukkig kwamen er geen vreemde geluiden uit hem en zijn ogen draaiden ook niet in het dolle rond!  We erachter dat hij veel te geïsoleerd leefde in dat jungleschooltje – in Ghana worden ambtenaren nl. ‘gepost’.  Hij voelde zich eenzaam, ver van zijn familie in Upper- East.  Om zelfs maar naar Tamale te reizen had hij een dag nodig. Met zijn uiterst karig lerarenloontje waren de transportkosten een bijkomende uitdaging.
Vanuit de diepte van mijn hart prees en dankte ik de man voor het werk dat hij deed, en of hij wel besefte wat een impact zijn job had op de levens en de toekomst van al die kinderen die dank zij hem konden leren lezen, schrijven en rekenen.
Ik kon met moeite mijn tranen bedwingen terwijl ik hem toesprak.  De weemoed, de wanhoop en het gebrek aan erkenning gleden als kwalijke demonen van zijn schouders en hij rechtte zijn rug.
Vervolgens bespraken we samen met Fuzzy dat de leraar niet langer in de ‘kamer’ (stel je een rieten afdakje voor) bij het schooltje zou slapen, maar dat Fuzzy zou onderhandelen voor een kamer bij de ouders van een leerling. En dat hij zijn aanvraag zou doen om dichter bij huis te worden gepost. Inshallah, zeiden we tevreden.

Veerle ziet er gelukkig uit!

Ik maakte me geen zorgen meer om wat Veerle dacht.  De hele uitstap moet voor haar hoe dan ook als een soort onderdompeling in een bijwijlen heel onhelder bad aangevoeld hebben.
Op een bepaald moment zaten we wat te keuvelen: “Christine, ik heb je boek gelezen en ik volg je blog,” zei ze, “maar hier zelf zijn is toch nog iets totààl anders…”
Het enige wat bij me opkwam, was of ik toch niet beter die erotische thriller zou schrijven die al zo lang in mijn hoofd broeit.

 

 

 

 

 

 

Op stap met Veerle (3)

Fuzzy had me laten weten dat terwijl Veerle er was, we de auto van een vriend uit Kumasi konden gebruiken.
“Dat is echt niet nodig Fuzzy,” had ik hem trachten te overtuigen, maar hij vond dat we our teacher niet konden rondrijden in onze aftandse Kangoo.
“Discussiëren is zinloos, die wagen staat al klaar voor jullie,” snoerde hij me de mond.

Sois belle et tais-toi?

Dag na dag stond de voor ons bestemde auto ‘klaar’:  fel rood en blinkend, het stof werd er dagelijks heel toegewijd afgehaald. Toen we een week later alweer uit Buipe vertrokken, stond die auto nog steeds ‘klaar’ op dezelfde plaats.
De hele week hadden we rond getjokt in de Kangoo.  Ik had Fuzzy niets gevraagd en Fuzzy zei ook niet waarom we niet met die ‘klaar’ staande wagen reden. Je moet niet iets vragen wat je al weet vind ik, en Fuzzy moet mij ook niets meedelen waarvan hij toch weet dat ik het al weet. 🙂
Er is weliswaar meer nodig dan dit om in andermans cultuur te gedijen, maar zo’n kleine dingetjes helpen: niet alles moet gevraagd worden, niet alles moet altijd worden uitgesproken, en vooral niet met onze hoge gaste op bezoek!

Zowel de Belgische als de Ghanese leerlingen en begeleidende leerkrachten zullen vòòr de uitwisseling in maart, ruim duiding krijgen over elkaars cultuur, mogelijke gevoeligheden en interpretaties, over gangbare (voor)oordelen en tips voor passende houding en reacties. Een noodzaak als we beogen dat deze korte maar intense uitwisseling voor beide groepen een optimale impact heeft op hun verdere leven.

De Kangoo start gewillig als  je 2 contactdraadjes tegen elkaar houdt.

Een greepje uit een lange lijst?
– “I like your shoes”, betekent dat ze die graag zouden hebben.
– “Nee, homoseksualiteit is geen epidemie waarmee de blanken Afrika besmet hebben…” (gangbaar meninkje)
– “Toch wel, ook al dragen we geen pruiken, onze vrouwen geven ook heel wat geld uit aan kappers om hun haar te krullen, te stretchen, te kleuren…”
(mannen klagen dat ze arm zijn omdat Ghanese vrouwen teveel geld opmaken bij de kapper, terwijl blanke vrouwen die onkosten niet zouden hebben, gezien hun naturel haar)
– “What did you bring for me?” (doodnormale vraag als je van ergens komt, ook onder elkaar.)
– “Inderdaad, als we ziek zijn of werkloos, krijgen we een uitkering…” (uitleg sociale zekerheid en familiale solidariteit)
– “Nee, wij zijn helemaal niet rijk!” (onbegrijpelijk voor de Ghanezen)
– “Duhhh!!!  Jullie zijn niet rijk???” (onbegrijpelijk voor de Belgen)
– Waar en wanneer kunnen en mogen we foto’s nemen? (we zijn niet op bezoek in Sealife Blankenberge)
– De persoonlijke vriendschappen zijn zeer hartelijk en gemeend, maar haast onvermijdelijk komt er een innig verzoek voor een uitnodiging om naar hier te komen. (ontgoocheling vermijden in de vriendschap)
– “Niettegenstaande ze zo arm zijn, lachen ze steeds en zijn ze altijd goedgeluimd!” (wat is armoede, wat is rijkdom, wat is goed geluimd zijn?)

Veerle en Fuzzy: ze zien de samenwerking helemaal zitten!

Een cultuur vatten vergt enorm veel tijd en geduld.
20 Jaar kom ik in Ghana en lange tijd heb ik me ongemakkelijk gevoeld bij de manier waarop ze me danken voor wat ik doe of geef.  “We express our deepest gratitude! May the good Lord bless you continuously so that you can bring us móóóóre..”, met een pijnlijk lange nadruk op more, en vaak een opsomming erachter van wat je net geschonken of gedaan hebt: more computers, more toilets, more…  Dit is altijd en overal zo, ongeacht of je een paar schoenen schenkt of een volle 40ft. container.
De gulzigaards… nooit content… ondankbare kwibussen… en ik heb nog zo mijn best gedaan…, suisde het soms door mijn hoofd en vanuit mijn gekwetste egootje liet ik me wel eens gaan:  “Ge zegt dank u en tegelijk vraagt ge voor meer… dat is toch geen dankbaarheid?”
Of het nu bij de Chief of bij een lokale overheid was, de reactie was altijd dezelfde: ze begonnen allemaal luid en hard te lachen! En dan sta je daar, stomme blanke met je Ghanees’ Engels accent.  Meelachen dan maar, al had ik absoluut geen idee of zij hun eigen onbetamelijk gedrag weglachten dan wel het mijne.

Tot we op een keer samen zaten met enkele vrienden en Joe – ook een filosoof – en het gesprek over geven en krijgen ging. Geven mag niet leiden tot afhankelijkheid en mag ook niet maken dat de schenker zich meer of beter voelt dan degene die krijgt of moet krijgen. Dat soort dingen. En dat dankbaarheid een zeer mooi sociaal-emotioneel attribuut is waarover mensen beschikken: als je in staat bent oprechte dankbaarheid in je hart te voelen voor wat je krijgt, dan sta je steeds op gelijke voet met de schenker en word je nooit afhankelijk, noch voel je je ooit ondergeschikt.

Joe in vol ornaat voor zijn toelatingsexamen aan het National Health College.

De Ghanese manier van bedanken kwam algauw vanzelf ter sprake.
“Dus jij denkt dat onze mensen zich niet oprecht dankbaar voelen?” vroeg Joe.
“Misschien op hun manier wel, maar door dat vragen naar meer komt er nooit evenwicht tussen schenker en ontvanger, ze komen nooit echt op gelijke voet, de ontvanger lijkt nooit voldaan en als de schenker niet oplet, voelt hij zich gebruikt of onder druk gezet.”
“Ik begrijp wat je bedoelt,” zei hij traagjes naar de anderen knikkend alsof zijn frank nu pas viel.
“Dat is omdat God weigert om wat we nodig hebben rechtstreeks aan ons te geven. Hij zou kunnen, maar Hij vertikt het, omdat Hij weet dat wij jaloers zijn, dat wij niet zouden delen als het erop aan komt en dat wij toch alles zouden verkwanselen.  Hij geeft alles aan jou omdat Hij weet dat je met ons deelt. Als wij danken bidden wij dat God je voortdurend zegent en dat Hij zoveel mogelijk aan jou geeft en jou lang laat leven, zodat je nog veel met ons kan delen. ‘Bring us móre’, is a very strong blessing!”

Onroerend!  Had niemand me dat ooit verteld, ik zou onwetend dood gegaan zijn. 🙂
Volgende keer meer over God in Ghana in “Op stap met Veerle (slot)”.

 

Op stap met Veerle (2)

Het helse verkeer waarvoor ik gewaarschuwd had, viel echt mee.
Fuzzy reed gentleman  – de afgeleefde Kangoo pikt het racecar-gedoe trouwens al lang niet meer -,  maar ook de busdrivers van Accra naar Kumasi en van Kumasi naar Buipe leken wel gezapige, verantwoordelijke huisvaders.
Ik wist niet goed hoe mij gevoeld: enerzijds was ik blij dat my sister kon relaxen in het verkeer en een positief rapport zou kunnen schrijven voor haar directie en de ouders; anderzijds verdacht ik mijn moslimvrienden ervan gebeden en geritueeld te hebben tot het verkeer er zo netjes, kalm en geordend uit zag als een in middelgrote Britse stad.

Als er al magie in ’t spel was, dan viel die op onze terugweg via Cape Coast compleet aan diggelen. Op de weg Kintampo-Kumasi zagen we de gebruikelijke wrakken en gekantelde vrachtwagens en in de trotro van Kumasi naar Cape Coast zat de man achter het stuur die een meedogenloze stempel zou drukken op het rapport van our teacher.

Normaal uitzicht langs Ghanese wegen.

De Mercedes bestelwagen, zwaar afgeladen met een enorme lading goederen op het dak en 26 passagiers netjes in rijen van 4 gestapeld, trok zich moeizaam grommend op gang.  My sister die aan het venster ter hoogte van het achterwiel zat, toonde me hoe de ijzerplaat die het wiel bedekte,  doorgeroest was en helemaal los zat.
“Tja, wat wil je,” zei ik achteloos, de verschrikte blik in haar ogen negerend, “het grootste deel van wat hier rondrijdt is afgedankte troep van bij ons!”
De chauffeur slalomde als een halve gek door Kumasi, de trotro reutelde en kreunde langs alle kanten en in de bochten kon je de grond onder je voeten zien.
“Hoe moet de rest van de wagen eraan toe zijn als je ziet hoever het met het chassis gesteld is”, opperde my sister, “ik denk aan de remmen? Ik voel me helemaal niet veilig…”.
“Wil je van plaats verwisselen?” was het enige waar ik kon opkomen.
Ze liet zich niet paaien.

Eenmaal buiten de drukte van Kumasi ontpopte de chauffeur zich tot een ware kamikaze. Toen hij stopte om te tanken, kon ik zijn door danig kijken geforceerde, afgematte ogen zien. Bleu pills zijn in Ghana geen Viagra, maar één van de vele amfetamines die in de transportsector in omloop zijn.
Razendsnel stoof hij over de talrijke verkeersdrempels en haalde onophoudelijk voertuigen in, ook vòòr bochten en bergen waar hij geen enkel zicht had op mogelijke tegenliggers.
“Mijn grootmoeder zaliger zei altijd dat je maar gaat als je uur gekomen is …”,  zei ik quasi luchtig in een poging de van angst doordrenkte vaststellingen en opmerkingen van my sister te pareren.  Ze leek geen zin te hebben in een filosofisch momentje.
“Nog maar een dikke 4 uur en we zijn al in Cape Coast”, leek haar ook geen rust te brengen.

Natuurlijk was ik ook schijtebang, maar ja, wat doe je?
Ik vouwde mijn armen op de rugleuning voor mij en legde er mijn hoofd op voor een dutje, net als zowat iedereen in het busje.
Mijn slaapje werd verstoord doordat mijn immer – zelfs in de tropen – fris ruikende sister, angstzweet begon af te geven.
“Christine,” zei ze, “telkens als het bergaf is, zet hij zijn versnellingsbak in point mort om brandstof uit te sparen.”
Dat my sister bàllen had, wist ik al langer, maar dat ze ook nog eens als zo’n oervent aan het geluid van een motor kon detecteren of hij al dan niet in point mort draaide…
Ik gaf bevestiging aan haar verfijnde, mannelijke opmerkingsgave:  “Dan zijn we in vrije val!
“Mate“, riep ik, “stop the car, we willen eruit.”
De mate keek eens achteloos om alsof hij dacht dat hij iets gehoord had.
De wagen stopte niet en de mate gaf ook geen teken aan de chauffeur die met 2 passagiers naast hem achter glas zat.  Ik wrong me recht tussen de opeengepakte lijven en zette mijn woorden kracht bij: “Stop the car, we get down here”.

Misschien op Veerle na, wisten we allemaal 100% zeker dat we niet zouden uitstappen.  Het was een krachttoer om de wagen tot stilstand laten brengen, maar toen dit eindelijk gelukt was, oreerde de volksmenner in mij met luide stem:  “This driver is joking with 26 lives! (pauze) 26 Good lives he takes at risk by driving like a wildman…  (met neerbuigend handgebaar) I am not even including his own life, cos he doesn’t even respect his own life, he doesn’t care at àààààll if he lives or if he dies… so how, tell me HOW could he respect and protect OUR lives?”  Dit is taal waar Ghanezen van smullen, hùn taal.  In een oogwenk had ik de hele bus achter mij.  Hun geroep en gescheld deed pijn aan mijn oren.  Iederéén had nl. gemerkt hoe gevaarlijk hij reed, maar merkwaardig genoeg bleken ze allemaal in de lijn van mijn grootmoeder zaliger te denken.

Na veel lawaai geboden de mate en de passagiers mij te gaan zitten zodat we weer verder konden, maar ik weigerde. Van op de plaats waar wij zaten, moesten er minstens 6 mensen voor ons uitstappen om er zelf uit te kunnen, dus trachtte ik ostentatief om voortdurend met mijn benen een weg te banen. Ik zou maar gaan zitten als ik tegen de chauffeur gesproken had, zei ik.  Na veel vijven en zessen kwam er een stevige Ghanees uit de cabine, die me met luide stem gebood te gaan zitten omdat dit een “commercial car” was.
“En wij dan?  Zijn wij dan commercial lifes?”  Wat een effect: de hele bus begon weer luid te roepen en te schelden.

Eindelijk in Cape Coast. De oceaan maakt veel goed.

Na lang aandringen en nadat enkelen me verzekerd hadden dat de chauffeur kalm zou rijden, ging ik akkoord om weer te zitten.
De chauffeur reed rustig verder en nam geen zotte risico’s meer.
Ik voelde hoe my teacher zich nu kon ontspannen.
Even meende ik haar zelfs heel zachtjes  Kumbaya my Lord te horen zingen… 😉

 

 

 

Op stap met Veerle

De Chief, de DCE, de lokale afdeling van het ministerie van onderwijs en de schooldirectie waren al op de hoogte gebracht dat de voorziene reis van de Ghanese leerlingen naar België niet kon doorgaan omdat ze geen visum kregen.
Om de teleurstelling te dempen had ik plan B voorgesteld:  konden de Belgische leerlingen volgend jaar naar Ghana komen om samen met hun Ghanese collega’s een reis te maken door Ghana?

Veerle met de directrice van SHS Buipe

Hun enthousiasme was bijzonder groot:  deze uitwisseling moest en zou doorgaan!
“Daar gaan we dan voor”, zei ik, “maar eerst zal de Belgische coördinerende leerkracht van de partnerschap SHS Buipe/Athena Campus Pottelberg in juni komen kijken of dit plan haalbaar is”.
Transport, accommodatie, hygiëne, tropische ziektes en het bloedhete, stoffige klimaat tijdens het droogteseizoen, waren nl. uitdagingen die ernstig moesten worden ingeschat.  En ik had hulp nodig: na 20 jaar frequent Ghana, waarvan 5 jaar in dit godvergeten gat, kon ik niet meer inschatten wat normaal, haalbaar, leefbaar is voor ons westerlingen en wat niet.  Mijn mensen begrepen mij volkomen zeiden ze, maar verzekerden mij dat mijn bezorgdheid geheel overbodig was: de Belgische leerlingen zouden samen met de Ghanese in het internaat verblijven, op school eten, en het lokale ministerie van onderwijs zou de schoolbus herstellen voor de rondreis.
De eerste culturele gevoeligheid bood zich hier al aan:  Ghanezen zijn erg gastvrij en ontvangen hun gasten thuis, in dit geval op school, en Belgen slapen niet in overvolle slaapzalen op een matras op de grond, opeengepakt tussen mensen die ze niet goed kennen en zonder toilet en douche.

Op bezoek in de schoolkeuken. Veerle hier met Jamal, een zeer betrokken leerkracht bij de uitwisseling.

Fuzzy en ik bezochten het hotel in Buipe, dat gelukkig groot genoeg bleek te zijn.
“Fuzzy, kun jij tegen dat onze leerkracht komt, subtiel aan je mensen uitleggen dat het van ultieme gastvrijheid getuigt om ons toe te staan in het hotel te logeren, waar we over een mate van comfort beschikten die vergelijkbaar is met thuis?”

Veerle werd onthaald als een VIP en behandeld als een prinses.
Om het hotel alvast ‘uit te proberen’ tegen dat we volgend jaar met de groep zouden komen, had Fuzzy 2 kamers voor ons gereserveerd.  Hij had getwijfeld of hij 1 of 2 kamers moest nemen, maar als ‘burga‘ (van ‘hamburger’, roepnaam voor Ghanezen die in het rijke westen zijn geweest) had hij geleerd hoezeer westerlingen gesteld zijn op privacy, zei hij,  en niet houden van al dat samenklitten zoals Afrikanen dat doen.
Wat zouden we zijn zonder Fuzzy?

Veerle bezoekt een school, opgenomen in de Ghanese statistieken van onderwijs.

Zoals de traditie het wil, werd Veerle al op dag 1 door de Chief uitgenodigd op de Palace, alwaar hij haar met groot aanzien toesprak. Ook de DCE was verrukt haar te zien, en op school was er naast het treffen met de directrice, een emotioneel ontmoeten met Seth, de coördinator van de partnerschap van Ghanese zijde. Seth, een menslievende, ernstige en gedreven vent, die al jaren onbezoldigd op school werkt en de partnerschap continu mee vorm geeft, week amper van haar zijde:  uit leergierigheid, maar ook uit erkentelijkheid voor het bescheiden loon dat hij ontvangt via haar en de partnerschap.

Toch merkte ik dat my sister – of my teacher, ‘Veerle’ konden ze moeilijk uitspreken – het niet gemakkelijk had.  Als ervaren reizigster, die o.a. leerlingen door de Sahara heeft geloodst, inleefreizen heeft georganiseerd in Roemenië en Bosnië, was het ongetwijfeld een uitdaging om eensklaps in zo’n compleet andere setting terecht te komen, voortdurend afhankelijk te zijn van de plannen en het programma van anderen, overal armoede te zien, bekeken te worden, het protocol te volgen, de taal te trachten te verstaan, het veel te warm te hebben, op te letten met voedsel en handen, in het helse verkeer te zitten, moeten vragen of je een foto mag nemen…  Want naast leerkracht cultuur- en gedragswetenschappen is ze ook fotografe.

Black & White

Soms zag ik hoe tergend hard ze een sigaretje nodig had:  emoties transformeren, emoties wegblazen..  wie rookt of ooit gerookt heeft, kent het wel. Maar ook dat ging niet. Uit puur mededogen had ik eens bijna gezegd:  peuter misschien een beetje in je neus in de plaats.  In het openbaar vingerdiep je neus leeghalen is in tegenstelling tot roken in het openbaar helemaal niet taboe in Ghana, en wie weet lucht het ook op.  Op de valreep kon ik mijn grapje voor mezelf houden.
“Fuzzy”, zei ik, ‘kunnen we volgende week naar Mpaha en de dorpen gaan, om de ziekenhuizen en de scholen inspecteren?”
“Hebben jullie daar tijd voor?” vroeg Fuzzy.  Hij bedoelde eigenlijk: hebben jullie daar echt goesting in?
“Fuzzy”, zei ik, “als we met our teacher naar de dorpen gaan en ze komt ’s avonds hier terug in Buipe aan, dan waant ze zich in het paradijs en zal ze nog maar weinig obstakels zien voor de reis met de leerlingen.”  Fuzzy produceerde een samenzweerderige lach en we deden een high five.

Het bureau van den directeur van een dorpsschooltje.

Het leek een van de emotioneel zwaarste dagen voor our teacher. We trokken voor het grootste deel off road van ziekenhuis naar school en van school naar ziekenhuis. Dorp na dorp.  Ze kon zelfs een school ontdekken die op papier bestond, maar in werkelijkheid slechts een rieten afdakje was met een aftands stuk bord en geen krijt, en een leerkracht die er nog doen aan zag ook!  Ze kon verschillende ziekenhuizen zien waar men bijna plat ging van dankbaarheid voor de 1 of 2 bedden die we geschonken hadden, maar waar er zelfs geen bloeddrukmeter aanwezig was, laat staan enig ander medisch materiaal.  Ze kon een school zien, waarvan het dak een boomkruin was en het bord een muur en als het regende, zoals zo vaak in het regenseizoen, vluchtte iedereen weg.  Gedaan school. Ze kon honderden en honderden kinderen zien, die geen enkele kans maakten om op te groeien met basisvoorzieningen compatibel met de 21ste eeuw.  Ze kon in de ogen van massa’s glimlachende mannen en vrouwen een gelaten, uitzichtloze blik zien, zei ze.
My sister leed zichtbaar.
Maar diezelfde avond was ze overtuigd dat de uitwisseling zou doorgaan.

Vervolg volgende week.

 

Verwandering

Wat zouden we zijn zonder engelbewaarders, zonder wilde weldoeners, zonder mensen die zeggen “ik ben rijk genoeg”…?
“Rijk”, niet in de zin van Brad Pitt-rijk, Trump-rijk, eindelijk-de-lotto-gewonnen-rijk…
“Rijk” in de zin van genoeg hebben, content zijn met wat je hebt, je dankbaar kunnen voelen voor je alledaagse welvaart, die in grote delen van de wereld bijlange niet zo alledaags is.  Terwijl wij ons wel eens afvragen wat we zullen eten,  vragen miljoenen mensen zich af OF ze zullen eten…
Het soort “rijk” dat groeit uit wijsheid, cfr. Jan Dewilde’s grootvader: je kan maar 3 keer per dag eten.
Jan Dewilde is o.a. recyclagekunstenaar: sinds jaar en dag verkoopt hij zijn werk t.v.v. van Lifeschool Ghana.
Op 13 juli stelt hij tentoon in Bolwerk A.A.P.: topkunst op een toplocatie!
Je wordt vriendelijk uitgenodigd om als bij wonder heel herkenbare menselijke en dierlijke expressie en lichaamstaal te ontdekken in de meest alledaagse voorwerpen!
Hieronder laat ik Jan Dewilde zelf aan het woord.
Beste mensen,  ik hoop van harte dat we elkaar mogen ontmoeten op 13 juli!
Groeten,
Christine

Men zegge het voort!

Straatjutter.
Ik maak beeldjes, assemblages, uit oude materialen. Meestal vind ik die op rommelmarkten, maar ook gewoon langs de kant van de weg.
De titel van de tentoonstelling “verwandering” is een samenvoeging van verwondering en verandering. Ik verander oude, overbodig geworden gebruiksvoorwerpen in iets totaal nieuws. Wat zorgt voor verwondering.
De beeldjes kunnen grappig zijn, wonderlijk of eerder nostalgisch. Beeldjes vol verbeelding.
Ik beschouw ieder beeldje als een cadeau van de Voortdurende Schepping.

Mijn voorkeur gaat uit naar soberheid. Meestal bestaat een beeld slechts uit drie samengevoegde voorwerpen. Soms slechts uit,twee. En ja, het gebeurt ook dat ik niets doe. Dat het voorwerp op zich reeds een beeld is, de zogenaamde objet trouvé. Je hoeft het enkel te zien.

Het alledaagse bestaat niet.
Ik hoop dat de beeldjes helpen dat we ons bewust worden dat het alledaagse niet bestaat. Dat alles wonderlijk is. Zelfs het zogezegd banale, de rommel, het versletene, het afgedankte. De schoonheid is overal. Wij zijn blind.

Rijk genoeg.
Omdat ik rijk genoeg ben – je kan maar drie keer eten per dag, zei mijn grootvader – gaat de opbrengst volledig naar Lifeschool Ghana, opgericht door Christine Moreel uit Hulste.  We sparen nu om een tweedehands ambulance naar Ghana te kunnen sturen. Veel te veel mensen – vaak ook zwangere vrouwen – sterven onderweg naar het ziekenhuis bij gebrek aan vervoer.

Wil je nog meer info, altijd bereid.
Alvast bedankt voor je interesse en om het rond te bazuinen.

Groeten,
Jan
Bolwerk A.A.P.  13 juli van 11:30 tot 24:00 Spinnerijstraat 105 Kortrijk